Universiti Malaya (UM) mencatatkan rekod sebagai Pusat Pengajian Tinggi pertama di Malaysia. Upacara menandakan kelahiran UM telah dilakukan pada 8 Oktober, 1949 di Dewan Raffles College, Singapura, apabila Raffles College of Medicine diisytiharkan sebagai sebahagian daripada Universiti Malaya. Penubuhan universiti ini adalah sejajar dengan kehendak yang terkandung dalam Laporan Suruhanjaya Carr?Saunders.

Sir Malcom Mc Donald, Pesuruhjaya Agong British di Asia Tenggara ketika itu. Dato? Onn Jaafar, Menteri Besar Johor ketika itu telah dilantik sebagai Pro?Canselor.

Pada 18 Jun, 1959, Universiti Malaya di Kuala Lumpur telah dibuka oleh Tuanku Abdul Rahman ibni Almarhum Tuanku Mohamad, Yang DiPertuan Agong pertama ketika itu. Dalam tahun 1960 kerajaan persekutuan Tanah Melayu dan Kerajaan Singapura mengumunkan untuk menubuhkan Universiti yang berasingan, satu di Persekutuan dan satu lagi di Singapura dan mempunyai kuasa otonomi sendiri.